Produkty zaliczane do superżywności stanowią skoncentrowane źródło bioaktywnych składników, do których zaliczyć możemy witaminy, minerały, antyoksydanty, aminokwasy, peptydy i białka, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, koenzymy oraz błonnik pokarmowy. Regularne spożywanie produktów bogatych w te składniki wywołuje szczególnie korzystne efekty zdrowotne: może przyczynić się do zwiększenia i poprawy odporności organizmu, hamować procesy starzenia, wspierać leczenie niektórych schorzeń oraz zmniejszać ryzyko wystąpienia wielu chorób cywilizacyjnych, takich jak: choroby układu krążenia, cukrzyca typu 2 bądź nowotwory.
Na miano superżywności zasłużyło do tej pory wiele produktów, które są powszechnie dostępne i spożywane. Możemy do nich zaliczyć większość owoców i warzyw oraz ryby i orzechy.
Na polskim rynku coraz częściej jednak pojawiają się nowe i dość tajemnicze superfoods, które z powodzeniem możemy włączyć na stałe do swojego jadłospisu.
- ZIELONY MŁODY JĘCZMIEŃ
Stał się w ostatnim czasie bardzo popularnym produktem stosowanym przez osoby dbające o zdrową dietę oraz pragnące zredukować masę ciała bądź wspomóc leczenie niektórych chorób. Najczęściej występuje w formie sproszkowanej i charakteryzuje się wysoką zawartością białka (30−40 g na 100 g proszku) oraz umiarkowaną zawartością błonnika (3−10 g na 100 g proszku), a jego wartość energetyczna wynosi około 300 kcal w 100 g proszku. Młody jęczmień jest produktem na tyle ciekawym, iż stał się przedmiotem badań naukowych. Wykazano już między innymi korelację pomiędzy jego spożyciem a zmniejszeniem ryzyka chorób układu krążenia i cukrzycy typu 2. Szczególne właściwości tej rośliny wynikają z wysokiej zawartości witamin i składników mineralnych, a przede wszystkim z obecności substancji o działaniu przeciwutleniającym. Na uwagę zasługuje także wysoka zawartość β-karotenu, witamin C i E oraz z grupy B, a także wapnia i pierwiastków śladowych, które są niezbędne w codziennej diecie. Obecność antyoksydantów w młodym jęczmieniu wiązana jest z jego działaniem prozdrowotnym, ponieważ ułatwiają one neutralizację i usuwanie z organizmu wolnych rodników, które prowadzą do uszkodzenia komórek w organizmie człowieka. Regularne spożycie tego produktu może prawdopodobnie zmniejszać ryzyko zachorowania na nowotwory oraz choroby układu krążenia, takie jak: miażdżyca czy choroba wieńcowa serca. Nie ma jednak wystarczających dowodów na bezpośrednie działanie młodego jęczmienia skutkujące redukcją masy ciała. Jednakże jego regularne spożycie podczas kuracji odchudzającej może przyczynić się do poprawy samopoczucia i wzbogacić dietę o niektóre składniki.
- SPIRULINA
Choć jeszcze często zalicza się ją do grupy glonów, jest bakterią z rodzaju Arthrospira. Stanowi źródło dobrze przyswajalnego białka oraz składników mineralnych, takich jak: wapń, żelazo, cynk, potas i magnez. Ważnym elementem jest również fenyloalanina, która oddziałując na ośrodek głodu znajdujący się w mózgu, może przyczyniać się do lepszego odczucia sytości po posiłku i ograniczać wrażenie głodu. Spirulina stymuluje również rozwój korzystnej mikroflory jelitowej, regulując tym samym perystaltykę jelit. Stosowanie jej podczas diety redukcyjnej może przynieść zatem znaczne korzyści. Ze względu na wysoką zawartość witamin i składników mineralnych posiada silne działanie antyoksydacyjne, co sprawia, że regularne spożycie tego produktu może przyczynić się do opóźnienia procesów starzenia. Przeciwzapalny charakter spiruliny wpływa na stymulację pracy układu odpornościowego oraz zmniejsza stan zapalny w organizmie. Wiele badań naukowych potwierdziło także ochronną rolę spiruliny przed działaniem czynników genotoksycznych i mutagennych, a zatem produkt ten może być wykorzystany w profilaktyce nowotworów.
- NASIONA CHIA
To nasiona szałwii hiszpańskiej, która pochodzi z centralnej i południowej części Meksyku oraz Gwatemali. Nasiona zawierają od 25 do 35% tłuszczu, z czego większość stanowią korzystne dla zdrowia wielonienasycone kwasy tłuszczowe, których organizm człowieka nie jest w stanie sam syntetyzować, muszą być one zatem dostarczane z pożywieniem. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe znajdujące się w nasionach chia mają charakter przeciwzapalny – wspomagają pracę układu odpornościowego, zmniejszając stan zapalny w organizmie oraz obniżają ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia i cukrzycy. Nasiona szałwii hiszpańskiej są również dobrym źródłem białka, które stanowić może nawet 25% masy nasion, błonnika pokarmowego i składników mineralnych, takich jak: wapń, żelazo, magnez, cynk, miedź, fosfor oraz potas.
- JAGODY GOJI
To czerwonopomarańczowe owoce o słodko-cierpkim smaku. W suszonych owocach goji znajduje się 5,5% białka, 27% węglowodanów i prawie 4% błonnika pokarmowego. Jagody goji są doskonałym źródłem witaminy C – w 100 g jest jej aż 2500 mg, co sprawia, że znajdują się na trzecim miejscu spośród wszystkich naturalnych źródeł tejże witaminy. Produkt ten jest również dobrym źródłem witamin z grupy B, β-karotenu, witaminy E oraz niektórych składników mineralnych, takich jak: żelazo, miedź, selen, cynk i wapń. Ze względu na mnogość składników bioaktywnych, które znajdują się w suszonych owocach goji, ich właściwości prozdrowotne są ogromne i obejmują przede wszystkim działanie immunostymulacyjne, przeciwutleniające, przeciwnowotworowe oraz przeciwmiażdżycowe, hipoglikemiczne. Pomimo tych korzystnych właściwości należy jednak pamiętać, iż nadmierne spożycie tego produktu może wiązać się z wystąpieniem reakcji alergicznej oraz interakcją z przyjmowanymi lekami.
- JAGODY ACAI
To małe ciemnofioletowe jagody rosnące na drzewie palmowym. Charakteryzują się wysoką zawartością dobrze przyswajalnego białka, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i błonnika pokarmowego. Stanowią skoncentrowane źródło substancji przeciwutleniających. Są doskonałym źródłem witaminy C, β-karotenu oraz flawonoidów i fitosteroli. Szacuje się, że całkowita zawartość substancji przeciwutleniających w jagodach acai jest 33-krotnie większa od tej w czerwonych winogronach czy też czerwonym winie. Wysoki potencjał przeciwutleniający tych owoców przeciwdziała procesom starzenia się, hamuje rozwój komórek nowotworowych oraz przyczynia się do wzrostu odporności organizmu, a także zmniejszenia ryzyka zachorowania na choroby układu krążenia poprzez między innymi regulację ciśnienia tętniczego krwi.
Nie ma wątpliwości, że regularne spożywanie superżywności może przynieść korzystne efekty zdrowotne. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie i racjonalne porcje, na które w ciągu dnia możemy sobie pozwolić. Spożywanie zbyt dużych ilości nawet zdrowych produktów może nieść ze sobą niekorzystne konsekwencje ze względu na obecność w nich substancji ograniczających wchłanianie niektórych składników pokarmowych oraz leków bądź też obecność substancji antyodżywczych, które w dużych dawkach mogą mieć działanie toksyczne dla organizmu. Należy pamiętać, że podstawę zmian w żywieniu i stylu życia powinna stanowić prawidłowo zbilansowana dieta, w komponowaniu której uwzględnić można odpowiednie dla wieku i stanu fizjologicznego ilości superżywności, wówczas korzystne efekty zdrowotne będące skutkiem wprowadzenia nowych produktów do jadłospisu staną się zdecydowanie większe.
Klaudia Wiśniewska – dietetyk kliniczny
Instytut Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klinicznej SANVITA
Zdjęcia: Can Stock Photo